Duaal leren faciliteren

Stephan Wullaert is sectorconsulent Duaal leren bij EDUplus, het sectoraal opleidingsfonds voor de groene sectoren. Samen met zijn collega Rudi Van Rompaey faciliteert hij dat jongeren hun stiel deels op de werkplek zelf kunnen leren, wat de essentie is van duaal leren.
Patrick Dieleman

Stephan begint met uit te leggen wat Duaal Leren precies is. “Het is een volwaardige arbeidsmarkt gerichte opleiding in het secundair onderwijs – niet alleen in het studiegebied land- en tuinbouw - , en dat zowel in het voltijds als in het deeltijds onderwijs. De jongeren werken drie dagen per week op een leerbedrijf en gaan twee dagen naar school. Ze krijgen hetzelfde diploma als jongeren die klassiek onderwijs volgden.”
Duaal Leren is in 2016 gestart als een proefproject. “Tuinaanleg en -onderhoud was toen één van de zeven sectoren waarin een dergelijk project liep. We zijn toen met een vijftal scholen gestart, om dat uit te proberen. Het jaar nadien is dat structureel gestart en kwamen er opleidingen bij. In tuinaanleg en -onderhoud liep dat vlot, omdat de sector daar onmiddellijk in mee stapte. Ze zagen dat deze vorm van opleiding heel goed aansloot bij hun noden. Ook hadden we onmiddellijk enkele voltijdse scholen mee. Ik mag De Wijnpers in Leuven noemen, die daarin het voortouw heeft genomen. Nadien volgden vijf scholen van het provinciaal onderwijs en twee van het gemeenschapsonderwijs.” 
De meeste sectoren hebben een sectoraal partnerschap dat duaal leren opvolgt. Daarin zijn werkgevers en werknemers paritair vertegenwoordigd als stemgerechtigde leden. Verder zijn ook de onderwijskoepels, VDAB en dergelijke vertegenwoordigd, maar zonder stemrecht. 
 

Meestal gaat een jongere die met duaal leren wil starten zelf op zoek naar een bedrijf. “Dat is heel belangrijk, want iemand van zestien kan niet in zijn wagen springen om twintig kilometer of meer verderop te gaan werken. Meestal hebben die jongeren dus al een bedrijf op het oog. Als de tuinaannemer (of de land- of tuinbouwer) daar interesse in heeft, moet die een erkenning hebben. De erkende bedrijven zijn terug te vinden op https://werkplekken.werkplekduaal.be/so, maar die lijst is zeker niet limitatief. Bedrijven kunnen zich daar registreren.” 
Vooraleer een contract kan afgesloten worden, gaan Stephan of Rudi ter plekke, om te bekijken of de activiteiten van het bedrijf stroken met de opleiding en indien nodig helpen ze met de erkenningsaanvragen voor het bedrijf. “Je moet bijvoorbeeld geen jongere op een bedrijf laten beginnen dat bijna uitsluitend klinkers legt, wanneer die jongere tuinonderhoud wil leren. Het is belangrijk dat we die bedrijfsleider zien, omdat die goed moet weten wat het beoogde doel van de opleiding is. We willen de mentor spreken en de context van het bedrijf zo goed mogelijk inschatten. We overlopen ook altijd het contract, zodat goed duidelijk is wat er van het bedrijf verwacht wordt (Dimona, RSZ, premies, vakantieregeling, veiligheid, andere sociale verplichtingen…). Op basis daarvan kan het bedrijf dan beslissen of het meestapt of niet. De leerling heeft het statuut van werknemer, en dat betekent dat er ook personeelsadministratie bij komt. We stellen ook onszelf en het sectoraal partnerschap voor, en wat er nodig is voor het bedrijf om dat contract zo goed mogelijk te laten verlopen. Wij maken daar een verslag en concept van advies over, dat we naar het sectoraal partnerschap sturen en een dag later weten we of het in orde is of niet. Jongeren kunnen ook in de loop van een schooljaar starten, bijvoorbeeld na de kerstvakantie. 
De mentor moet binnen de zes maand na de goedkeuring van de erkenning een mentoropleiding volgen. “Voor werknemers kan dit gebeuren met een tweedaagse online opleiding binnen het pakket van EDUplus, wat maakt dat er geen opleidingskosten zijn omdat de loonkosten vergoed worden. Voor werkgevers raden we een online opleiding aan, die ze gespreid en buiten de werkuren kunnen volgen.”
De school stelt het contract op en staat in voor de begeleiding, maar ook Stephan en Rudi komen geregeld langs. “We vangen uiteraard op hoe de jongere het doet, maar we komen vooral langs om de impact op het bedrijf te bekijken: hoe doet de mentor het? Ontbreekt er nog iets? Zijn de premies aangevraagd? … Iemand die komt leren, daar steek je tijd en energie in.” 
 

Stephan heeft de indruk dat deze vorm van opleiding goeie resultaten oplevert. “Jongeren kiezen bewust voor dat beroep, en dat is een eerste belangrijke stap. In de tuinaanleg moeten ze er zich bewust van zijn dat ze niet alleen in de lente buiten werken, maar ook in de herfst en in de winter, wanneer het koud is of regent. Ze weten ook dat ze van de ene werf naar de andere gaan. De meeste opleidingen in groenaanleg en -onderhoud worden goed afgewerkt, een enkele keer moet er wel een oplossing voor een probleem gezocht worden.” Leerlingen blijven niet standaard in dienst op het leerbedrijf. “Er zijn bedrijven die hun leerlingen zeer graag in dienst nemen. Ze hebben één of twee jaar bij hen gewerkt en kennen collega’s en veel klanten. Dat is een ideale beginnende werknemer. Andere bedrijven hebben geen ruimte om iemand aan te nemen. Sommige jongeren kiezen nadien een andere weg, maar dat is tegenwoordig zo in elke opleiding.” 

De duale opleidingen groenaanleg en -onderhoud en ook paardenhouderij hebben het grootste succes. Maar jongeren kiezen minder voor een opleiding in de productiesectoren, zowel sierteelt, tuinbouw als landbouw. “Maar er zijn wel enkele scholen – onder meer De Wijnpers (Leuven), GO! Heist-op-den-Berg en Pibo (Tongeren) - met een kleine groep van jongeren die in de landbouw werken: veeteelt en gemengde bedrijven. Die opleidingen noemen ‘Plant en milieu Duaal’ en ‘Dier en milieu Duaal’. We lopen wat vast op het aantal scholen dat die opleidingen in duaal leren aanbiedt. We zouden graag meer scholen hebben. Maar het is enorm belangrijk dat iedereen in de school er achter staat: de directie, de technisch adviseur-coördinator (TAC), de leerkrachten,… .Alles hangt af van de prioriteiten binnen de school en de ruimte bij de medewerkers.”
Stephan benadrukt dat hij, samen met Rudi aan een soort dienstverlening doet om de opleiding duaal leren te faciliteren. “Die samenwerking tussen de sector en de scholen – en wij als EDUplus daar tussenin - is echt essentieel om het te doen lukken.”