Op de koffie bij Didier Van der Eeken

Didier vertelt dat hij met compost begonnen is om zijn eigen groenafval op een legale wijze te kunnen verwerken. “Snoeiresten en dergelijke vallen onder de afvalwetgeving. Eigen groenafval en afval van derden mag je niet zomaar zelf verwerken. Je dient dat naar een erkende verwerker te brengen. En omdat we veel onderhoud doen voor gemeenten hadden wij heel veel groenafval.” Didier nam milieuadviseur Wim Dujardin onder de arm, om hem te helpen in het kluwen van afval- en milieuwetgeving. “Er is heel veel onduidelijkheid, en de boetes zijn niet mals. Vlarema verplicht bijvoorbeeld dat sedert 1 januari 2023 een digitaal identificatieformulier voor het vervoer van afval verplicht is, waar ook tuinaannemers met meer dan tien werknemers onder vallen. Dat kan voor groenafval zijn, maar ook voor sloopafval. Je kan in dat formulier alleen een erkend verwerker invoeren als bestemmeling, wat meteen ook de reden is voor deze verplichting.” Groenafval wegvoeren brengt kosten met zich mee, en dat zette Didier aan om uit te zoeken hoe hij het zelf zou mogen composteren. “Dat was ook de aanleiding om te verhuizen van Heusden naar Lochristi. In Heusden zaten we in een agrarische bestemming, waar we geen vergunning konden krijgen voor onze composteringsinstallatie. Doordat onze vergunning nullozing oplegt vangen we al het water op en kunnen zo tot 800.000 liter water ondergronds bergen. Dat kunnen we heel goed gebruiken tijdens het composteren, want wanneer het materiaal uitdroogt valt het composteringsproces stil.”

Didier zet een composthoop op met voornamelijk eigen groenafval, maar ook met groenafval dat zowat tweehonderd andere tuinaannemers binnenbrengen. Daarnaast kunnen ook tuinbouwbedrijven groenafval binnenbrengen, al dan niet met een permanente of tijdelijke huurcontainer. Elke nieuwe composthoop krijgt een batchnummer, met het oog op de kwaliteitsopvolging. Alle leveranciers van het groenafval zitten administratief onder dat batchnummer. Daartoe werkt Didier met Matis (Materialeninformatiesysteem), een online datamonitoringsysteem van Ovam. Het dient om de productie van afvalstoffen te meten, ze te traceren in het recyclageproces en uiteindelijk hun toepassing in nieuwe producten in kaart te brengen. Caroline maakt vanuit dat systeem driemaandelijks rapporten voor Ovam. Daarnaast moeten ze per dag een register bijhouden van hun in- en output, dat iedere dag up-to-date moet zijn bij controles. Didier merkt op dat tuinaannemers ook verplicht een register moeten bijhouden van hun (groen)afval. “Maar wij doen dat voor hen als ze bij ons aanvoeren. Ze kunnen zich bij controle beroepen op onze lijst van het aangeleverde groenafval.” 
Na het composteringsproces wordt de compost gezeefd in verschillende fracties. De uitgezuiverde zeefresten, het grofste materiaal, wordt als biomassa verkocht voor elektriciteitsproductie. De fijnste fractie (0-10 mm) is zeer gegeerd bij potgrondproducenten. “We verwerken ook zelf veel compost in onze tuinen. We werken grovere compost in en voorzien een mulchlaag met compost tegen onkruid.” Didier blijkt honderd procent te geloven in zijn product. “Heel veel tuinaannemers komen hier onze fractie 0-10 halen voor gazon topdressing en voor afdekking bij beplantingswerken. Wie er mee gewerkt heeft, wil geen boomschors meer gebruiken. De prijs van boomschors is meer dan verdubbeld in drie jaar tijd. Bovendien gaat schors de bodem verzuren en onttrekt het ook stikstof aan de bodem tijdens het afbraakproces. Compost voegt organisch materiaal toe aan de grond. Maar dan moet je wel compost gebruiken die compost is.” Didier doelt op bedrijven die zelf wat hopen met groenafval opzetten en denken dat ze compost hebben na verloop van tijd. De compost van Didier moet voldoen aan heel wat kwaliteitseisen. “Je hebt bedrijven die groenafval verhakselen en uitzeven en de fijne fractie verkopen als compost. Tuinaannemers die dat gebruiken ‘hebben het vlaggen’. Materiaal dat niet voldoende is uitgerijpt veroorzaakt meer negatieve effecten dan positieve, omdat het heel veel stikstof onttrekt aan de bodem.”  
 

DJ Compost is aangesloten bij Vlaco. Didier vertelt dat de meeste leden intercommunales zijn. Geen intercommunale zijn heeft zo zijn voordelen. “We kunnen ons veel strenger opstellen welk materiaal we aanvaarden”, legt Didier uit. “We aanvaarden bijvoorbeeld geen bermmaaisel, omdat daar veel afval tussen zit, wat de kwaliteit van de compost naar beneden haalt.” Caroline vindt dat het beste materiaal afkomstig is van tuinaannemers. “Daar kan ook eens een blikje tussen zitten, maar onze installatie is goed in staat om dat er uit te halen.” 
Het lidmaatschap bij Vlaco impliceert dat Vlaco twee keer per jaar langskomt voor een audit met staalnames. De gehele werking is gebaseerd op het goedgekeurde werkplan volgens Vlarema. Daarnaast zijn er periodieke controles van de Mestbank, het Federaal voedselagentschap en Ovam, omdat DJ Compost een erkend afvalverwerker is. Daarnaast kunnen er ook onverwachte controles zijn. Het autocontrolesysteem blijft wel de basis. Didier volgde een opleiding en is erkend staalnemer. Van elke ‘batch’ neemt hij stalen, die in een erkend labo ontleed worden op tientallen eigenschappen. Caroline haalt er een analyseverslag bij. We lezen onder meer: droge stof, vochtgehalte, organische stof, volumedichtheid, pH en geleidbaarheid (EC), een reeks voedingselementen en hun onderlinge verhoudingen met het oog op een vlotte opname. Voor gehaltes aan zware metalen en fysische verontreinigingen gelden strenge Vlaco-normen. Ook de temperatuur in de hoop wordt opgevolgd. Die moet hoog genoeg zijn om onkruidzaden en mogelijke ziektekiemen af te doden.
 

Bij de vraag of hij en Jarne zich elk gespecialiseerd hebben in een tak van het bedrijf moet Didier lachen. “In principe zijn we ‘na onze uren’ bezig met die compost. Maar bijvoorbeeld het verhakselen moeten we tijdens de week doen, zodat we dan niet mee kunnen naar onze werven.” Caroline verzorgt meer en meer de dagelijkse opvolging van de leveranciers van groenafval. “Voor de rest zijn we daar ook veel mee bezig op zaterdag”, vervolgt Didier, “ook omdat particulieren zelf compost kunnen afhalen op zaterdagvoormiddag.” De interesse uit de landbouw neemt toe. En ook meer en meer boomtelers beginnen compost toe te passen. “Ze beginnen in te zien dat compost het gehalte aan organisch materiaal in de bodem enorm doet stijgen. Je mag daar niet onmiddellijk een meerproductie van verwachten. Je moet dat bekijken op langere termijn. Maar we hebben boomkwekers die hier al 4-5 jaar komen, en die jaar na jaar meer afnemen. Na 3-4 jaar kunnen ze de extra productie zien, in vergelijking met gronden waar ze geen compost toedienden. We zijn zelf meer dan honderd procent overtuigd van de meerwaarde van compost in tuinen, ook om het onkruid te onderdrukken. En we zien ook meer en meer tuinaannemers die compost beginnen te gebruiken.” Als tip raden Didier en Caroline nog Compostcalculator aan, een interessante tool op vlaco.be die uitrekent hoeveel compost je moet toedienen.